O PARAFII

PORADNIA RODZINNA oraz STANDARTY OCHRONY DZIECI W PARAFII

Parafialna poradnia rodzinna służy pomocą i informacją dt. katolickiej etyki małżeńskiej oraz zasad duszpasterstwa rodzin.

Poradnia rodzinna

W wąskim rozumieniu jest jednostką poradnictwa rodzicielskiego, przeznaczoną głównie dla narzeczonych i małżonków, celem uczenia ich naturalnych metod planowania rodziny. W znaczeniu szerszym jest jednostką poradnictwa rodzinnego, oferującego pomoc w różnych problemach, z którymi borykają się rodziny na kolejnych etapach i w różnych dziedzinach życia rodzinnego, korzystając ze wsparcia specjalistów z innych dziedzin.

Zgodnie z nauczaniem Humanae vitae i Familiaris consortio przyjmuje się, że poradnia jest „przedłużeniem” posługi duszpasterskiej w konfesjonale albo, jak wskazuje doświadczenie, musi czasami poprzedzić konfesjonał, żeby odpowiednio usposobić do bycia penitentem, czyli traktującym święty sakrament pokuty jako sakrament spotkania z Bogiem. Człowiek udając się do katolickiej poradni poszukuje porady i wsparcia. Przychodzi zatem po radę i pomoc.

Poradnictwo rodzinne stanowi uprzywilejowaną dziedzinę apostolatu świeckich, zwłaszcza małżonków. Stąd poradnie parafialne życia rodzinnego są pierwszoplanowym wymogiem duszpasterstwa (I Instrukcja Episkopatu Polski z 12 II 1969 r.). Wszystkie pary przygotowujące się do zawarcia sakramentu małżeństwa są zaproszone do podjęcia w ramach tych przygotowań trzech spotkań w poradni parafialnej.

Poradnia przy naszej parafii jest prowadzona przez doradcę rodzinnego posiadającego wieloletnie doświadczenie w przedmiotowej materii. Na wizytę w poradni należy uprzednio umówić się telefonicznie pod numerem: 608049050


oooOOOooo

ARCHIDIECEZJA BIAŁOSTOCKA

STANDARTY OCHRONY DZIECI I MŁODZIEŻY 

W PARAFII Św. Maksymiliana Kolbego  
w Białymstoku

2f7ed210fce3ea7e7eac1471baae04bd_parafia_maksymiliana.pdf

SPIS TREŚCI 

              PREAMBUŁA                                                                                                                                    3

                      WSTĘP                                                                                                                                              3

                       SPECYFIKA ŚRODOWISKA PARAFIALNEGO                                                                                 4

                         OBJAŚNIENIE TERMINÓW                                                                                                            6 

STANDARD 1 

                        STWORZENIE I ZACHO WA NIE BEZPIECZNEGO ŚRODOWISKA W PARAFII                             13 

STANDARD 2 

WERYFIKACJA, DELEGO WA NIE I EDUKACJA KAPŁANÓW, 

OSÓB KONSEKRO WA NYCH I ŚWIECKICH PRACUJĄCYCH Z DZIEĆMI  

                       I Z OSOBAMI BEZBRONNYMI W PARAFII                                                                                    14 

                            1. Obowiązki proboszcza (Załączniki 1 i 2)                                                                           14

                            1. Obowiązki duszpasterzy dzieci                                                                                          16

STANDARD 3 

                         SPOSÓB REAGO WA NIA NA OSKARŻENIA LUB NIEWŁAŚCIWE ZACHO WA NIA                     17

STANDARD 4 

                       ZAPEWNIENIE OPIEKI I WSPARCIA OSOBOM SKRZYWDZONYM                                             18

STANDARD 5 

SPOSÓB POSTĘPO WA NIA Z OSKARŻONYMI O WYKORZYSTANIE SEKSUALNE  

                      I PRZEMOC                                                                                                                                 19

STANDARD 6 

                       ZASADY CHRONIĄCE W OBSZARZE PARAFIALNYM                                                                  20 

STANDARD 7 

EDUKACJA DZIECI ORAZ OSÓB BEZBRONNYCH W OCHRONIE SWOICH  

                      GRANIC                                                                                                                                       25

STANDARD 8 

                       SZKOLENIE I STAŁE WSPARCIE DLA OSÓB ZAJMUJĄCYCH SIĘ PROFILAKTYKĄ                    26

STANDARD 9 

                       ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I CIĄGŁOŚCI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PREWENCJI                             28 

                       ZAŁĄCZNIK 1                                                                                                                                    

OŚWIADCZENIE O KRAJACH ZAMIESZKANIA W CIĄGU OSTATNICH  

                                20 LAT, INNYCH NIŻ RZECZYPOSPOLITA POLSKA                                                                 

                       ZAŁĄCZNIK 2                                                                                                                                    

OŚWIADCZENIE O ZAPOZNANIU SIĘ Z POLITYKĄ OCHRONY DZIECI  

                                I ZOBOWIĄZANIU DO JEJ PRZESTRZEGANIA                                                                         

                       ZAŁĄCZNIK 3                                                                                                                                    

                                   ZASADY SPORZĄDZANIA NOTATKI DOTYCZĄCEJ ZDARZENIA                                          

                       ZAŁĄCZNIK 4                                                                                                                                    

OŚWIADCZENIE O ZACHO WA NIU POUFNOŚCI INFORMACJI POWZIĘTYCH 

W PROCESIE POSTĘPO WA NIA W SPRAWIE KRZYWDZENIA DZIECKA 

                                ORAZ PRZET WA RZANYCH DANYCH OSOBOWYCH                                                              

                       ZAŁĄCZNIK 5                                                                                                                                    

                                 ZASADY BEZPIECZNYCH RELACJI POMIĘDZY DZIEĆMI                                                      

                       ZAŁĄCZNIK 6                                                                                                                                    

OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE NIEKARALNOŚCI ZA PRZESTĘPST WA 

                             NA SZKODĘ DZIECI                                                                                                                     

Preambuła 

Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)].  

Wstęp 

W oparciu o inicjatywy i dyskusje międzynarodowe, raporty z badań na temat sytuacji dzieci w Polsce oraz coraz wyraźniejsze zaniepokojenie opinii publicznej postulat opracowania ogólnopolskiej strategii ochrony dzieci przed przemocą w naszym kraju docierał do świadomości społecznej w latach 2016-2018 w kierunku opracowania i wdrożenia „Narodowej strategii walki z przemocą wobec dzieci”. We wnioskach różnych środowisk podkreślano, że potrzebne są działania oparte na wiedzy, empatii, dobrej diagnozie i skoordynowanym zarządzaniu. Uznawano, że obok zagrożeń, na jakie narażone są dzieci i przed którymi należy je chronić, należy skoncentrować uwagę na szukaniu takich form wspierania i ochrony dzieci oraz reagowania na przemoc, które nie tylko będą zabezpieczały je przed dalszą przemocą, lecz także stworzą warunki do świadomego ich udziału w budowaniu bezpiecznych środowisk, czyli wyrzeczenia się wszelkiej przemocy wobec słabszych. Strategia, jaka wyłaniała się z dyskusji, zmierzała do usystematyzowania działań na rzecz dzieci, rozproszonych w licznych aktach prawnych, w spójny program działań realizowanych wszędzie tam, gdzie przebywają dzieci, gdzie się uczą, doskonalą swoje umiejętności artystyczne i sportowe, gdzie otrzymują pomoc w rozwoju duchowym i religijnym. To zaangażowanie nie jest przypadkowe. Przez nie Kościół realizuje misję powierzoną mu przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych. W oparciu to tę ewangeliczną misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze. Ludzie Kościoła przyjmują nie tylko ustawową, lecz przede wszystkim moralną odpowiedzialność za ochronę i promowanie dobra wszystkich dzieci oraz zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczne i przyjazne środowisko, w którym dzieci są szanowane i doceniane. Niedopuszczalne jest bowiem stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Wszyscy jesteśmy więc zobowiązani do uczenia się rozpoznawania tych, którzy potrzebują pomocy i wsparcia oraz bezzwłocznego podejmowania działań w przypadku podejrzeń lub ujawnienia okoliczności, które mogą wskazywać, że dziecku zagraża lub dzieje się krzywda. Kościół działa sprawnie i zgodnie z procedura- mi, aby zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak najwcześniejszym etapie, przestrzegając praw dziecka wynikających z Konwencji o Prawach Dziecka. Powiedzenie: „Gdzie kończy się wiedza, zaczyna się przemoc” wyznacza cel standardów. Posiadając odpowiednią wiedzę i mając świadomość zagrożeń, Kościół może w odpowiedni sposób zapobiec krzywdzie i skutecznie ochronić przed nią dzieci oraz osoby bezbronne. 

Specyfika środowiska parafialnego 

Parafia jako podstawowa komórka instytucjonalna Kościoła, wyróżnia się specyficznymi obszarami działania. Odprawiane są w niej liczne nabożeństwa i uroczystości oraz sprawowane są sakramenty (Eucharystii, chrztu, I Komunii Świętej, bierzmowania, małżeństwa oraz pokuty i pojednania). W parafii żegnamy też naszych zmarłych. Odwiedziny chorych oraz wizyty duszpasterskie dają okazję do wglądu m.in. w sytuację rodzinną, materialną parafian, również w kontekście zauważenia krzywdy i przemocy, a co za tym idzie dają możliwość podjęcia odpowiednich kroków zapobiegawczych lub interwencji. W parafii funkcjonują różne grupy duszpasterskie, odbywają się zbiórki ministrantów, spotkania oazy, lektorów, próby scholi, wyjazdy parafialne z księdzem, np. pielgrzymki, wyjazdy z ministrantami, oazą, scholą itp. Funkcjonują kancelaria parafialna oraz media parafialne (strony www, gazetki, profile w mediach społecznościowych). Istnieje rada parafialna, a parafia dysponuje i zarządza własnymi finansami. Praktykowany jest też jasny podział hierarchiczny: proboszcz, wikariusze itd. Proboszcz zazwyczaj towarzyszy parafianom przez wiele lat ich rozwoju religijnego. Bywa, że parafianie uczestniczą w uroczystościach związanych z życiem osobistym duszpasterzy, np. prymicje, rocznice itp. Również księża zapraszani są przez parafian na uroczystości rodzinne. W parafii zatrudniane są osoby świeckie lub siostry zakonne jako pracownicy parafialni lub posługujący jako wolontariusze, np. szafarz, prezes ministrantów, ceremoniarz, zakrystianin, kościelny, konserwator, gospodyni, grabarz itp. Dodatkowo w parafii i przy parafii funkcjonują często osoby, które potrzebują pomocy i jej szukają, np. bezdomni czy więźniowie. Czasem też parafia użycza lub udostępniania pomieszczenia parafialne innym podmiotom zewnętrznym. 

To w parafii głównie toczy się życie sakramentalne wiernych, a życie rodzinne wokół celebracji roku liturgicznego. Rodzice w zaufaniu przyprowadzają swoje dzieci do parafii i oczekują, że będą tam one bezpieczne. Parafianie są osobami w różnym wieku, w różnej sytuacji rodzinnej, zawodowej, a duszpasterze oraz osoby pracujące na rzecz parafii mają nierzadko wgląd w ich potrzeby oraz możliwość zaradzenia im.  Z tego powodu standardy ochrony dzieci w obszarze parafialnym poszerzone zostały  o ochronę osób dorosłych i nie dotyczy to wyłącznie osób zależnych, bezbronnych, lecz wszystkich. Mają one za zadanie chronić przed wszelkiego rodzaju nadużyciami, przed krzywdą, przemocą, w tym przed wykorzystaniem seksualnym. Działają w obie strony – chronią zarówno parafian, jak i osoby duchowne, pracowników i wolontariuszy parafii. 

Ten szeroki zakres działalności oraz wielość osób zaangażowanych w życie parafialne, mogących mieć dostęp do dzieci i młodzieży oraz posiadających wgląd  w prywatne życie parafian, zobowiązuje nas do szczegółowego opracowania zasad ochronnych. 

Sama dynamika życia parafialnego zawiera w sobie specyficzne czynniki chroniące przed przemocą, takie jak: poczucie sacrum, permanentna formacja, społeczne zaufanie, poczucie przynależności i wzajemnej odpowiedzialności, relacje oparte na zasadach ewangelicznych, wspólnotowość, w tym przynależność młodzieży do pozytywnej grupy rówieśniczej oraz publiczność działań (większość aktywności dzieje się na oczach innych), w tym nadzór rodziców. Dodatkowo, przy okazji np. nagłych wezwań do chorych lub podczas wizyt duszpasterskich, istnieje możliwość dostrzeżenia specyficznych potrzeb parafian lub deficytów, w tym przemocy w obszarze rodzinnym i podjęcia odpowiedniej interwencji. Księża posługujący w parafii są często tymi osobami, do których zwracają się o pomoc osoby doświadczające jakiejkolwiek krzywdy, szukające wsparcia i zrozumienia. 

Jednakże w specyficznej dynamice życia parafialnego obecne są również czynniki zagrażające, ułatwiające zaistnienie przemocy. Będą nimi np. społeczne zaufanie  i autorytet, jakim cieszą się księża, w tym klerykalizm, a także atmosfera zależności  i posłuszeństwa hierarchii sprzyjająca zachowywaniu tajemnicy oraz brak nadzoru  z zewnątrz. Wiedza duszpasterzy o życiu parafian, znajomość ich tajemnic, warunków materialnych, problemów i potrzeb oraz fizyczna obecność w ich przestrzeni prywatnej daje możliwość manipulacji i wykorzystania, stanowi poważny czynnik zagrożenia. Niebezpieczne jest też nawiązywanie przez księży specyficznych relacji, polegających na wyróżnianiu wybranych parafian. Niedojrzałość księży czy zaangażowanych współpracowników, np. tzw. charyzmatycznych i autorytarnych liderów-celebrytów, zawsze będzie zagrożeniem. Ewentualny brak wiedzy i kompetencji spowiedników zawsze będą sprzyjały wystąpieniu nadużyć duchowych. Z wyżej wymienionych powodów zredagowane zostały poniższe standardy ochrony. 

 

Objaśnienie terminów 

Osoby, ich role i funkcje w Kościele ksiądz, prezbiter, kapłan, duchowny – ochrzczony mężczyzna, który przyjął święcenia kapłańskie. 

duchowieństwo, kler – (diakoni, księża, biskupi) – mężczyźni ochrzczeni, którzy przy- jęli święcenia w stopniu diakonatu, prezbiteratu lub biskupie. 

osoba konsekrowana – to osoba która wiąże się ze złożeniem Bogu ślubów czystości oraz najczęściej również ubóstwa i posłuszeństwa, choć zależy to od formy życia konsekrowa- nego. Należą do nich członkowie stowarzyszeń zakonnych oraz świeckie osoby konsekrowane. osoba świecka – członek Kościoła katolickiego bez święceń. 

biskup – biskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej Ko- ścioła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich. 

proboszcz – prezbiter mianowany przez biskupa diecezjalnego na urząd proboszcza. 

personel kościelny – duchowny, osoba zakonna lub inna osoba zatrudniona przez Ko- ściół na podstawie umowy, podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie. 

szafarz nadzwyczajny Komunii Świętej – osoba wyznaczona do udzielania Komunii Świętej, niemająca święceń. 

wolontariusz – osoba, która na rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowol- nie i bezpłatnie świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko- -przyjacielskie. Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez wynagrodzenia materialnego”. 

organizator wyjazdu – osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – pa- rafie, wspólnoty religijne, szkoły i placówki, przedsiębiorcy podlegający ustawie o usługach turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości prawnej. 

Organizacja posługi Kościoła 

 diecezja – diecezja, archidiecezja, ordynariat lub prałatura personalna Kościoła łaciń- skiego i eparchia Kościoła wschodniego. 

parafia – określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partyku- larnym, nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi. 

duszpasterstwo, w tym duszpasterstwo parafialne – sytuacja, w której jedna osoba jest odpowiedzialna za dobro drugiej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje cele- browanie liturgii, zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnic- two, opiekę medyczną i pomoc w potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze 

lub wychowaniu dzieci jest dziełem duszpasterskim. 

duszpasterstwo pozaparafialne – duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzące mło- dych ludzi (młodzież licealna, studenci, młodzi dorośli), w tym wolontariaty, wa- kacyjne spotkania młodych (organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki piesze, pielgrzymki autokarowe, środowiska harcerskie. To dzieła, które mogą działać przy parafiach, ale mają struktury pozaparafialne. klerykalizm – postawa wobec duchowieństwa/osoby zakonnej charakteryzująca się nad- miernym szacunkiem i przekonaniem o ich wyższości moralnej. Papież Franciszek powiedział, że ma to miejsce, gdy „duchowni czują się lepsi, [i kiedy] są daleko od ludu”. Może być „wspierany przez samych księży lub przez osoby świeckie”. 

Dzieci i osoby bezbronne dziecko – osoba poniżej 18. roku życia. 

małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie zawarła małżeństwa. 

nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17. roku życia. 

wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą w wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzial- ności karnej. W Polsce obecnie wynosi 15 lat. 

dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zanie- dbywanie swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze spe- cyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing Committee on Sexually Abused Children). 

opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziec- ka oraz posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic, rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica). 

zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opie- kuna tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzica- mi dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny (orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców). osoba dorosła bezbronna zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicz- nym albo pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet spora- dycznie, ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się prze- stępstwu w inny sposób. 

Różne formy przemocy 

uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, po- czucia krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemoż- ności bycia sobą, nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fi- zycznej, seksualnej czy ekonomicznej. 

nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania, a nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub w nadmiernym stopniu (SJP). 

nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzysta- nia innej osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma władzę nad inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca i pracownik, nauczyciel i uczeń, trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, duchowny/osoba zakonna i parafianin) i wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść. przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby po- szkodowanej, zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autory- tet i zaufanie w Kościele. 

przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na niebez- pieczeństwo utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym wolność seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób do- tkniętych przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie). 

zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków nie- zbędnych do życia osobie, którą się opiekuje. 

przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak od- powiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym ocze- kuje się zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby. 

przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bli- skich związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce, gdy dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mają- cym na celu jej kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu, poprzez manipulację, izolację lub zastraszanie. 

bullying – znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne. 

gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezo- rientowana, zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli mani- pulacja jest stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara zacznie kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią całkowitą kontrolę. 

grooming (wobec dorosłego) – zachowania mające na celu izolację osoby, uczynienie jej zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na agresywne zachowanie. seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć. 

seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego/ siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmioto- wienie osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaści- wy sposób (wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego). 

cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyj- nych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźli- wych komentarzy (hejt, trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajem- nic (outing) itp. 

Wsparcie 

Niebieska Linia – https://www.niebieskalinia.info/

procedura „Niebieskie Karty” – jest narzędziem, którego głównym celem jest zapew- nienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej, obejmuje też współ- pracę przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania w przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu przemocy domowej. 

Przestępstwa motywowane seksualnie 

                  przestępstwo kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa wykorzystywania seksualnego popełniane przez duchownych lub osoby konse- krowane, którymi są: zmuszanie kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub naduży- cia władzy, do wykonywania lub poddawania się czynnościom seksualnym; wy- konywanie czynności seksualnych z dzieckiem lub osobą bezbronną; produkcję, wystawianie, posiadanie lub dystrybucję, w tym drogą elektroniczną, pornografii z udziałem dzieci, a także werbowanie lub nakłanianie dziecka lub osoby bezbron- nej do udziału w tworzeniu pornografii popełnione przez duchownych lub osoby zakonne, o których mowa w artykule 1 §1 a) Vos Estis Lux Mundi. 

przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) – zgwał- cenie (art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198), seksualne wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka (art. 200), uwodzenie dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu te- leinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b), kazirodztwo (art. 201), pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art. 203), czerpanie zysku z cudzego nierządu (art. 204). 

Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich, którzy dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru publicznego i Rejestru z dostępem ograniczonym. https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/" class="redactor-autoparser-object">https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/ rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/ 

Osoby dramatu 

osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpo- średnio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.). 

osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostają- ce w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc (art. 115 §11 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie). 

skarżący – każda osoba składająca skargę zawierającą zarzut, podejrzenie, obawę lub zgłoszenie naruszenia prawa. podejrzany – osoba, wobec której istnieją podejrzenia popełnienia przestępstwa, ale nie postawiono jeszcze zarzutów. 

oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne. 

przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę kościelną. 

Zespół ds. Prewencji i jego praca 

                  osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez przeło- żonego danego dzieła duszpasterskiego, danej grupy parafialnej, np. ministrantów, sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów ochrony dzieci. osoba zaufana – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskie- go, ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyj- mowanie zgłoszeń o zdarzeniach dotyczących przemocy. 

osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (proboszcz) odpowiedzial- ny za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy. 

kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, asertywność. 

konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt pomiędzy obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może mieć wpływ na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwy- czaj wiąże się z przeciwstawnymi zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub po- trzebami i może wystąpić, gdy osoba pełni wiele ról. 

lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty, instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytyw- ne, np. dochowanie tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzecza- nie przemocy. 

dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do ziden- tyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w po- łączeniu ze sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby. Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail z imieniem i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP, dane przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wska- zywać tożsamość danej osoby. 

wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą osobę fizyczną i prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega żadnej opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przy- padku jego odrzucenia przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy. 

Formy przemocy wobec dziecka 

                przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjo- nalnego, wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowa- nia, wyzysku komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności dziecka w kontekście re- lacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć podty- pów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, nara- żenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne. W kontekście Kościoła katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp przemocy. 

  • •      przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzyw- dy lub jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działa- nia bądź zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzial- nej za dziecko, lub której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna wobec dziecka może być czynnością powtarzalną lub jednorazową. 
  • •      przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa inte- rakcja wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zalicza- my do niej m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpo- wiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzega- nie lub nieuznawanie indywidualności dziecka i jego granic psychicznych. 
  • •      zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zo- bowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka. 

narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dziec- kiem, w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny. 

  • •      wykorzystywanie seksualne dziecka – wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe roz- wojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgod- na z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzy- staniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze wzglę- du na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (w tym penetra- cyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o charakterze jedno- znacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych lub wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub anga- żowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii z udziałem dzieci lub prostytucji dziecięcej. Grooming (wobec dziecka) – za- chowania, których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania sek- sualnego. Obejmuje nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja z dzieckiem jest normalna i pozytywna. 

przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko do- świadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z uży- ciem technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kra- dzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny 

STANDARD 1

STWORZENIE I ZACHOWANIE BEZPIECZNEGO ŚRODOWISKA W PARAFII 

  • •      W parafii pw. Św. Maksymiliana Kolbego w Białymstoku został opracowany  i wprowadzony w życie wewnętrzny dokument, w którym zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie z obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe (Ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw z dn. 28 lipca 2023 r. – tzw „Ustawa Kamilka”), jak i wskazania wynikające z Wytycznych Kościoła katolickiego w Polsce.
  • •      W przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy, a także dzieci. 
  • •      W parafii działa Zespół ds. Prewencji (patrz.: Standard 2). 
  • •      Polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobów ochro- ny przebywających tam dzieci i bezbronnych dorosłych, czyli: 

) rekrutacji personelu i osób zaangażowanych duszpastersko w parafii; 

) bezpiecznych relacji pomiędzy dorosłymi zatrudnionymi i pomagającymi dusz- pastersko w parafii a dziećmi i bezbronnymi dorosłymi; 

) bezpiecznych relacji pomiędzy rówieśnikami; 

) bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych; 

) zasady ochrony wizerunku i danych osobowych; 

) sposobu reagowania w parafii na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej czy seksualnej i zasad prowadzenia rejestru interwencji (Załącznik 3); 

) pomocy osobom pokrzywdzonym. 

  • •      Standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do publicznej wiadomości (na stronie internetowej oraz wywieszone np. w gablocie parafialnej). 

STANDARD 2

WERYFIKACJA, DELEGOWANIE I EDUKACJA KAPŁANÓW, 

OSÓB KONSEKROWANYCH I ŚWIECKICH PRACUJĄCYCH Z DZIEĆMI 

I Z OSOBAMI BEZBRONNYMI W PARAFII 

1. Obowiązki proboszcza (Załączniki 1 i 2) 

  • •      Do obowiązków proboszcza należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed przemocą. 
  • •      Za niezastosowanie się do standardów odpowiedzialność personalnie ponosi proboszcz parafii, również wobec prawa. 
  • •      O każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi proboszcz uzyskuje dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (https://arch-bip.ms.gov. pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/). 
  • •      Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do działalności (np. wolontariackiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi proboszcz ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. 
  • •      Jeśli parafia zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia pomieszczenia podmiotom zewnętrznym, a ich działalność nie obejmuje kontaktu z dziećmi jw., należy po pierwsze: zadbać o to, aby dzieci faktycznie nie przebywały same w obecności osób z zewnątrz, po drugie wskazane jest, aby osoby te lub zarządcę podmiotu zewnętrznego zapoznać z standardami ochrony dzieci i przyjąć od nich oświadczenie z Załącznika 2. 
  • •      Proboszcz parafii powołuje Zespół ds. Prewencji. W jego skład wchodzą: osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci, osoba zaufana oraz osoba odpowiedzialna za interwencję. 

) Osoba odpowiedzialna za standardy troszczy się o to, aby standardy były w parafii znane, wdrażane i przestrzegane. Każda odrębna grupa parafialna, np. ministranci, może wyznaczyć własną taką osobę. 

) Osoba zaufana powołana jest do przyjmowania zgłoszeń w przypadku naruszenia standardów lub zaistnienia incydentów przemocy. Musi to być osoba faktycznie budząca zaufanie, odpowiednio przygotowana oraz posiadająca tzw. kompetencje miękkie, predysponujące ją do kontaktu  z osobami skrzywdzonymi. Nie może ona na własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub weryfikacji zgłaszanych faktów. Współpracuje ściśle z osobą odpowiedzialną za interwencję. Osoby te zobowiązane są do za- chowania poufności (Załącznik 4). 

) Z zasady osobą odpowiedzialną za interwencję w przypadku podejrzenia lub zaistnienia przemocy jest zarządca placówki, czyli w tym wypadku proboszcz parafii, może on jednak delegować do tego zadania kompetentną osobę. 

Osoby powyższe tworzą wraz z proboszczem Zespół ds. Prewencji i ściśle z sobą współpracują. Wskazane jest, aby były to świeckie osoby cieszące się zaufaniem, odpowiednio przeszkolone i kompetentne (patrz: Standard 8), które będą wiedziały, jakie działania w danej sytuacji są stosowne i konieczne. Nie mogą to być osoby uwikłane w lojalność środowiskową lub w konflikcie interesów. 

W sytuacji, gdy nie ma możliwości powołania całego zespołu, należy powołać przy- najmniej jedną osobę, która będzie łączyła powyższe funkcje. 

Zespół ten współpracuje również z osobami odpowiedzialnymi w diecezji za prewencję oraz z delegatką/delegatem ds. ochrony dzieci i młodzieży. 

  • •      Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy musi być dokumentowana. Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaangażowane w daną aktywność (zazwyczaj osoba zaufana oraz/lub osoba odpowiedzialna za interwencję), ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpowiedzialny jest proboszcz. Rejestr (Załącznik nr 3) prowadzi się zgodnie  z zasadami ochrony danych wrażliwych. Notatką taką posługujemy się  w działaniach interwencyjnych (np. przy zgłoszeniu do prokuratury). 2. Obowiązki duszpasterzy dzieci 

Duszpasterze dzieci powinni: 

  • •      czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową; 
  • •      starać się o dobór żywo wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców itd.; 
  • •      wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości; 
  • •      dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi); 
  • •      czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb i osobistych uwarunkowań; 
  • •      dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności; 
  • •      organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych; 
  • •      utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci; 
  • •      dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobo- wych dzieci (Załącznik 5). 

3

SPOSÓB REAGOWANIA NA OSKARŻENIA LUB NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIA 

  • •      W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania lub/ oraz do delegata właściwej instytucji koście